4-р сарын мэдээ 1. Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ээлжит наймдугаар хуралдаан 2024.04.12-ны өдөр 90 хувийн ирцтэй хуралдаж дараах асуудлыг хэлэлцэн нийт 8 тогтоол гаргаж 2 асуудалд тэмдэглэлээр үүрэг чиглэл өгч, 1 асуудлыг дараагийн хурлаар хэлэлцэхээр хойшлуулав. 1.Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт 2.Сонгуулийн зурагт самбар байрлуулах байршил тогтоох тухай 3.Сумын сонгуулийн хороо байгуулах тухай санал хүргүүлэх тухай 4. Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын сонгуулийн тойрог байгуулах, мандатын тоо тогтоох тухай 5.Жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт 6.Сумын төвийн хаягжуулалтын тухай 7.Газрын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай тогтоолын хэрэгжилт /ИТХ-ын 2023.12.19-ний өдрийн 13 дугаар тогтоол/ 8. Сумын түүхт 100 жилийн ойн бэлтгэл хангах ажлын төлөвлөгөөний хэрэгжилтийн явц 9.Сумын газар зохион байгуулалтын 2024 оны төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулж жимсний 10 га газрын байршлыг өөрчлөх тухай-хойшлуулав. 10. Сумын 2024 оны төсөв баталсан тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай 11.Малын тоо толгойн албан татварын хэмжээг өөрчлөн тогтоох тухай-2024 онд 5 төрөлд тоо толгойн татварыг 0 байхаар тогтоож Хууль зүйн яаманд хүргүүлж ажиллахаар шийдвэрлэв. 2.2024.04.17-ны өдөр Сантын IV-р багийн иргэдийн нийтийн хурал 87.3 хувийн ирцтэй хуралдав. Хуралдаанаар дараах хэлэлцэх асуудлыг хэлэлцэв. 1.Багийн Засаг даргын 2023 оны ажлын тайланд дүгнэлт өгөх тухай 2. Багийн Засаг даргын 2024 оны ажлын төлөвлөгөө 3. Сумын түүхт 100-н жилийн ойг угтсан 50 н бүтээлч ажлын хүрээнд /Хоггүй цэвэр цэмцгэр өнгө үзэмжтэй орчин бүрдүүлэх уриан дор нэгдэцгээж иргэдийн санал бодлыг сонсох. 4. Сумын ИТХ-ын 2023.12.19-ний өдрийн хурлаар батлагдсан Сум байгуулагдсаны түүхт 100 жилийн ойг угтаж хийх ажлын төлөвлөгөө, 100 жилийн ойтой холбоотой тогтоол шийдвэрийг Засаг дарга А.Даваа-Очир таницуулав. 5.Гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх ажлын тухай хэсгийн төлөөлөгч Ш.Эрдэнэбаяр иргэдэд мэдээлэл хийв. 3.Малчдын чуулга уулзалт 2024.04.19-ний өдөр болж чуулганад нийт 310 малчин, мал бүхий иргэд оролцож энэ үеэр Аймгийн иргэдийн хурлын төлөөлөгч А.Даваа-Очир сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаас 2024 оны төсөв баталсан шийдвэрийг танилцуулав. 4. Сумын Гэмт Хэргээс Урьдчилан Сэргийлэх Ажлыг Зохицуулах Ажлын жилийн төлөвлөгөөнд Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлын хүрээнд Эрүүл мэндийн төвтэй хамтран сумын ЕБС-ын 9-12 ангийн 32 сурагчдад “Хорт зуршил ба бүх төрлийн тамхины хор нөлөөнөөс урьдчилан сэргийлэх” сургалтыг зохион байгууллаа. 5. Сумын ГХУСАЗЗ-ын цахим хуудас нээн 6 төрлийн 19 мэдээ мэдээллийг түгээлээ.

Залуучуудын манлайлал-Гэр бүлийг дэмжих”урианы жилийн хүрээнд зохион байгуулагдсан Архидан согтуурахаас урьдчилан сэргийлэхэд иргэдийн оролцоо “Хамтдаа хүчтэй” Сумын аварга шалгаруулах волейболын тэмцээн амжилттай зохион байгуулагдлаа. Тэмцээний үед ЭМТ элэгний В, С вирусийн шинжилгээ, өндөр, жин үзэн иргэдэд үйлчлэн хамтран ажиллаа. Тус тэмцээнд эрэгтэй 5 баг, эмэгтэй 6 баг оролцсоноос : Эрэгтэй төрөлд 🥇 С.Энхлхагва ахлагчтай баг 🥈 Б.Баасанбат ахлагчтай баг тамирчид Эмэгтэй төрөлд 🥇 У.Анужин ахлагчтай баг 🥈 Б.Энхтуул ахлагчтай баг тамирчид оролцлоо. Сумын аваргаар С.Энхлхагва ахлагчтай баг тамирчид шалгарч дараагийн Аварга шалгаруулах тэмцээнийг зохион байгуулах эрхийг шилжүүлэн Шилжин явах цомыг гардуулан өглөө. Зохион байгуулагч: - Сумын Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохицуулах зөвлөл - 2016 баг - Эрүүл мэндийн төв - Соёлын төв

2024.04.17-ны өдөр Сантын IV-р багийн иргэдийн нийтийн хурал 87.3 хувийн ирцтэй хуралдав. Хуралдаанаар дараах хэлэлцэх асуудлыг хэлэлцэв. ✅1.Багийн Засаг даргын 2023 оны ажлын тайланд дүгнэлт өгөх тухай ✅2. Багийн Засаг даргын 2024 оны ажлын төлөвлөгөө ✅3. Сумын түүхт 100-н жилийн ойг угтсан 50 н бүтээлч ажлын хүрээнд /Хоггүй цэвэр цэмцгэр өнгө үзэмжтэй орчин бүрдүүлэх уриан дор нэгдэцгээж иргэдийн санал бодлыг сонсох. ✅4. Сумын ИТХ-ын 2023.12.19-ний өдрийн хурлаар батлагдсан Сум байгуулагдсаны түүхт 100 жилийн ойг угтаж хийх ажлын төлөвлөгөө, 100 жилийн ойтой холбоотой тогтоол шийдвэрийг таницуулав. ✅5.Гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх ажлын тухай

Монгол улсын шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 32 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэв. Өндөрширээт сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга, сумын Засаг даргын орлогч асан Д.Нацагдорж, сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга, сумын Засаг даргын орлогч, багийн Засаг дарга асан Х.Батаа, сумын Засаг даргын Тамгын газрын нягтлан Д.Нарантуяа нарыг хүндэтгэн хүлээн авч төрийн үйл ажиллагааны залгамж холбоо, үнэ цэнийн талаар ярилцлага зохион байгууллаа. Уулзалт ярилцлага төсвийн 5 байгууллагын 56н албан хаагчид оролцлоо. Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга, сумын Засаг даргын орлогч асан Д.Нацагдорж Шинэ үндсэн хууль болон Үндсэн хуулийн түүхэн товчоон 1924, 1940, 1960, 1992 оны хуулиудын онцлог, хууль баталсан түүхэн үйл явдлуудын талаар сургалт орлоо. Монгол Улсын анхдугаар Үндсэн хууль батлагдсаны 100 жил, шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 32 жилийн ой, “Монгол улсын “Үндсэн хуулийн өдөр”-ийг тохиолдуулан төсвийн 5 байгууллагын албан хаагчид, төрийн бус байгууллага, аж ахуй нэгжүүд, Сант 4 дүгээр багийн иргэд, ахмадуудын дунд Үндсэн хууль болон Монголын нууц товчоо, танин мэдэхүйн асуултаар хөгжөөнт “АХА” тэмцээнийг зохион байгуулсан. Тус тэмцээнд тэргүүн байранд Ерөнхий боловсролын сургуулийн математикийн багш Ц.Мөнхбат, дэд байранд Сант 4 дүгээр багийн ахмад настан Д.Чанцалдулам нар орлоо. “Үндсэн хуулийн өдөр”-ийг тохиолдуулан Үндсэн хуулийн боловсрол олгох, Монголын өв соёлын гайхамшгийг сурталчлан таниулах зорилгоор “Дөрвөн бэрх” тэмцээнийг төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, төвийн багийн иргэд, ахмадуудын дунд зохион байгууллаа. 2. Сумын гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлын зохицуулах зөвлөл, Эрүү мэндийн төвтэй хамтран Цасны баяр-2024 бүх нийтийн арга хэмжээг 01.19-ний өдөр ЕБС-ийн биеийн тамирын гадаа талбайд зохион байгуулав. Тэмцээнд : ЗДТГ, ЭМТ, ЕБС, Соёлын төв,Халаалтын төв нийт 5 байгууллага оролцож 1-р байрыг ЗДТГ, 2-р байрыг ЭМТ, 3-р байрыг Соёлын төвийн хамт олон эзлэж өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнав. 3.Шилэн дансны тухай хуулийн хэрэгжилтэд дотоод хяналтыг хэрэгжүүлж холбогдох мэдээллийн Аймгийн аудитын газарт хүргэв.

2-р сарын мэдээ 1.Сумын ИТХ-ын Ээлжит VII-р хуралдаан 2024.02.28-ны өдөр 57 хувийн ирцтэй хуралдаж дараах асуудлыг хэлэлцэж нийт 2 тогтоол гаргав. 1. Сонгуулийн хэсэг, нутаг дэвсгэрийг зарлах тухай 2. Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2024 оны хэлэлцэх асуудлын төлөвлөгөө 3. Сумын онцгой комиссоос зохион байгуулж байгаа зудын эсрэг сумаас авч хэрэгжүүлж байгаа ажлын талаар сумын Засаг даргын мэдээлэл зэрэг асуудлыг авч хэлэлцлээ. 2.Хувийн ашиг сонирхлын хөрөнгө орлогын мэдүүлгийг нийт 24 мэдүүлэг гаргагч нараас хүлээн авч тайланг дээд шатны байгууллагад хүргүүлэв. 3. Khural.mn/cpanel -д 2012-2022 оны 617 Иргэдийн төлөөлөгчдийн тэргүүлэгчдийн хурлын тогтоол оруулав. 4. Гэмт хэрэг гарахад нөлөөлсөн шалтгаан нөхцөлийг арилгах тухай №1- мөрдөгчийн мэдэгдэл, Гэмт хэрэг гарахад нөлөөлсөн шалтгаан нөхцөлийг арилгах тухай №22 – Прокрорын мэдэгдэлийн хариуг хүргүүлэв.

3-р сарын мэдээ 1. Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, ИТХ-ын эмэгтэй төлөөлөгчдөөс Олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдрийг угтан нийт 6 малчин эмэгтэйчүүдэд хүндэтгэл үзүүллээ. Малчдаа туслая аяны хүрээнд хөдөөгийн 3-н багийн нийт 5 өрхөд сайжруулсан түлш тус бүр 2 ширхэг, бусад нэн шаардлагатай хүнсний зүйлийг өрхөд хүргэж өгч ажиллав. 2. Залуучуудын манлайлал-Гэр бүлийг дэмжих”урианы жилийн хүрээнд зохион байгуулагдсан Архидан согтуурахаас урьдчилан сэргийлэхэд иргэдийн оролцоо “Хамтдаа хүчтэй” Сумын аварга шалгаруулах волейболын тэмцээн 2024.03.22-ны өдөр амжилттай зохион байгуулагдлаа. Тэмцээний үед ЭМТ элэгний В, С вирусийн шинжилгээ, өндөр, жин үзэн иргэдэд үйлчлэн хамтран ажиллаа. Тус тэмцээнд эрэгтэй 5 баг, эмэгтэй 6 баг оролцсож 1-2-р байрыг тус тус эзлүүлэн шагнаж урамшуулав. 3. Сумын ГХУСАЗЗ-ын төлөвлөгөөний төсөл боловсруулж 03-р сарын 12-ны өдөр 11 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр хуралдаж 12 зорилт 24 хэрэгжүүлэх арга хэмжээтэйгээр батлав. 4. Сумын ГХУСАЗЗ-ын цахим хуудас нээн 6 төрлийн 20 мэдээ мэдээллийг түгээн ажиллаа. 5. Хэсгийн цагдаа Цагдаагийн дэд ахлагч Д.Баасансүрэн-тэй хамтран “Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдал”-ын чиглэлээр Алтаншагай цэцэрлэг болон ЕБС-ийн алба хаагчдад сургалт орлоо. 6. Авилга албан тушаалын гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх үүднээс ЗДТГ-н дарга Г.Цэцэгмаа Алтаншагай цэцэрлэг, ЕБС-н албан хаагчдад сургалт орсон.

Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ээлжит наймдугаар хуралдаан 2024.04.12-ны өдөр 90 хувийн ирцтэй хуралдаж дараах асуудлыг хэлэлцэн нийт 8 тогтоол гаргаж 2 асуудалд тэмдэглэлээр үүрэг чиглэл өгч, 1 асуудлыг дараагийн хурлаар хэлэлцэхээр хойшлуулав. 1.Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт 2.Сонгуулийн зурагт самбар байрлуулах байршил тогтоох тухай 3.Сумын сонгуулийн хороо байгуулах тухай санал хүргүүлэх тухай 4. Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын сонгуулийн тойрог байгуулах, мандатын тоо тогтоох тухай 5.Жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт 6.Сумын төвийн хаягжуулалтын тухай 7.Газрын талаар авах зарим арга хэмжээний тухай тогтоолын хэрэгжилт /ИТХ-ын 2023.12.19-ний өдрийн 13 дугаар тогтоол/ 8. Сумын түүхт 100 жилийн ойн бэлтгэл хангах ажлын төлөвлөгөөний хэрэгжилтийн явц 9.Сумын газар зохион байгуулалтын 2024 оны төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулж жимсний 10 га газрын байршлыг өөрчлөх тухай-хойшлуулав. 10. Сумын 2024 оны төсөв баталсан тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай 11.Малын тоо толгойн албан татварын хэмжээг өөрчлөн тогтоох тухай-2024 онд 5 төрөлд тоо толгойн татварыг 0 байхаар тогтоож Хууль зүйн яаманд хүргүүлж ажиллахаар шийдвэрлэв

Сумын ИТХ-ын Ээлжит VII-р хуралдаан 2024.02.28-ны өдөр 57 хувийн ирцтэй хуралдаж дараах асуудлыг хэлэлцэж нийт 2 тогтоол гаргав. 1. Сонгуулийн хэсэг, нутаг дэвсгэрийг зарлах тухай 2. Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2024 оны хэлэлцэх асуудлын төлөвлөгөө 3. Сумын онцгой комиссоос зохион байгуулж байгаа зудын эсрэг сумаас авч хэрэгжүүлж байгаа ажлын талаар сумын Засаг даргын мэдээлэл зэрэг асуудлыг авч хэлэлцлээ.

1.Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал, ИТХ-ын эмэгтэй төлөөлөгчдөөс Олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдрийг угтан нийт 5 малчин эмэгтэйчүүдэд хүндэтгэл үзүүллээ. 2. Малчдаа туслая аяны хүрээнд хөдөөгийн 3-н багийн нийт 5 өрхөд сайжруулсан түлш тус бүр 2 ширхэг, бусад нэн шаардлагатай хүнсний зүйлийг өрхөд хүргэж өгч @ Ц.Оюун эгчтэй хамтран ажиллав.

ӨНДӨРШИРЭЭТ СУМЫН ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН 12-Р САРЫН МЭДЭЭ 1.Сумын ИТХ-ын ээлжит хуралдаан 2023.12.19-ний өдөр 61.9 хувийн ирцтэй хуралдаж дараах асуудлыг хэлэлцэв. 1.Сумын Засаг даргын 2021- 2024 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дүгнэх тухай 2.Сумын 2023 оны хөгжлийн төлөвлөгөөний хэрэгжилт 3.Сумын 2024 оны хөгжлийн төлөвлөгөө 4. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр 2023 онд хийсэн ажлын хэрэгжилт 5.Сумын 2024 оны төсөв батлах тухай. 6.Хоршоо хөгжүүлэх сангийн 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт, хяналт шалгалт, орлого зарлага 2024 оны төсөв батлах тухай 7.Газар зохион байгуулалт 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт 8.2024 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөө 9.Сумын ИТХ-ын хэлэлцэх асуудлын төлөвлөгөө, байгууллагын гүйцэтгэлийн төлөвлөгөө 10. Сумын лого, тэмдэгний загвар батлах тухай 11. 2024 онд малын тоо, толгойн албан татвараас чөлөөлөх тухай 12.Бусад гэсэн асуудлыг тус тус хэлэлцэнэ. 2.Хамтарсан багийн гишүүдийн үүрэг оролцоо сэдэвт сургалтыг хамтарсан багийн нийт 11 гишүүнд Заамар сумын сум дундын цагдаагийн хэлтсийн гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх мэргэжилтэн цагдаагийн ахмад Б.Бямбацэцэг 2023.12.04-ний өдөр сургалт зохион байгуулав. 3.СӨБ болон ЕБС-ийн эцэг эх асран хамгаалагч нарт Гэр бүлийн харилцаа, гэр бүлийн үнэ цэнэ ,стресс сэдвээр Заамар сумын сум дундын цагдаагийн хэлтсийн гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх мэргэжилтэн цагдаагийн ахмад Б.Бямбацэцэг 2023.12.04-ний өдөр сургалт зохион байгуулав. 4.Сумын ГХУСАЗЗ-өөс Заамар сум дундын цагдаагийн хэсэгтэй хамтран ЕБС-ийн 6-12 ангийн нийт 51 сурагчдад Шударга сурагч, өсвөр үеийнхний сэтгэцийн эрүүл мэнд ,гэмт хэргийн тухай ойлголт сэдвээр Заамар сумын сум дундын цагдаагийн хэлтсийн гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх мэргэжилтэн цагдаагийн ахмад Б.Бямбацэцэг 2023.12.04-ний өдөр ЕБС-ийн танхимд сургалт зохион байгуулав. 5.Монгол Улсын УИХ-ын даргын ивээл дор зохион байгуулагдсан шатар сонирхогчдын сумын аварга шалгаруулах шатрын тэмцээнд 1-р байрыг Д.Баярхүү,2-р байрыг Э.Рэнцэнболд 1-р байрыг Б.Долгор нар эзлэж , өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнаж урамшуулав. 6. ЕБС-ийн эрсдэлт бүлгийн 5 хүүхдэд чиглэсэн Хүмүүнлэгийн аян 11.27-12.01-ний өдөр хүртэл явагдаж дууссан. Хүмүүнлэгийн аянд нэгдсэн нийт 34 иргэд,төрийн болон ТББ, аж ахуйн нэгж нэгдэв.Нийт 1.860.000 төгрөг хандивласан үүнээс 5 хүүхдэд 5 ш дархан нэхий гутал 772.000 төгрөг, 5 хүүхдэд өвлийн куртик 5ш 650.000 , эмэгтэй 2 ш малгай ороолт 50.000 төгрөг, эрэгтэй 1 ш малгай ороолт, дотуур өмд 2 ш 28000 төгрөг нийт 1.500.000 төгрөг зарцуулсан .Үлдэгдэл 360.000 төгрөгийг 5 хүүхдэд хадгаламж нээж өгөхөөр ЕБС-ийн захиралд хүлээлгэн өгсөн. Хандивлагчдаас ирүүлэн хувцас , хичээлийн хэрэгсэл, ахуйн бүтээгдэхүүн, бусад зүйлийг эрсдэлт бүлгийн 5 хүүхдэд 12.05-ны өдөр хүлээлгэн өгсөн.. МЭДЭЭ БИЧСЭН :ИТХ-ЫН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА Б.ОТГОНЦЭЦЭГ

Сайн байцгаана уу? ЕБС-ийн эрсдэлт бүлгийн 5 хүүхдэд чиглэсэн Хүмүүнлэгийн аян 11.27-12.01-ний өдөр хүртэл явагдаж дууссан. Хүмүүнлэгийн аянд нэгдсэн нийт 34 иргэд,төрийн болон ТББ, аж ахуй нэгж та бүхэндээ маш их баярлалаа👏 Хандивын аяны мэдээллийг үүгээр оруулж байна. ✅ нийт 1.860.000 төгрөг хандивласан үүнээс 5 хүүхдэд 5 ш дархан нэхий гутал 772.000 төгрөг, 5 хүүхдэд өвлийн куртик 5ш 650.000 , эмэгтэй 2 ш малгай ороолт 50.000 төгрөг, эрэгтэй 1 ш малгай ороолт, дотуур өмд 2 ш 28000 төгрөг нийт 1.500.000 төгрөг зарцуулсан .✅Үлдэгдэл 360.000 төгрөгийг 5 хүүхдэд хадгаламж нээж өгөхөөр ЕБС-ийн захиралд хүлээлгэн өгсөн. ✅ Хандивлагчдаас ирүүлэн хувцас , хичээлийн хэрэгсэл, ахуйн бүтээгдэхүүн, бусад зүйлийг эрсдэлт бүлгийн 5 хүүхдэд 12.05-ны өдөр хүлээлгэн өгсөн.

Хамтарсан багийн гишүүдийн үүрэг оролцоо сэдэвт сургалтыг хамтарсан багийн нийт 11 гишүүнд Заамар сумын сум дундын цагдаагийн хэлтсийн гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх мэргэжилтэн цагдаагийн ахмад Б.Бямбацэцэг 2023.12.04-ний өдөр сургалт зохион байгуулав

Сумын ГХУСАЗЗ-өөс Заамар сум дундын цагдаагийн хэсэгтэй хамтран ЕБС-ийн 6-12 ангийн нийт 51 сурагчдад Шударга сурагч, өсвөр үеийнхний сэтгэцийн эрүүл мэнд ,гэмт хэргийн тухай ойлголт сэдвээр Заамар сумын сум дундын цагдаагийн хэлтсийн гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх мэргэжилтэн цагдаагийн ахмад Б.Бямбацэцэг 2023.12.04-ний өдөр ЕБС-ийн танхимд сургалт зохион байгуулав

СӨБ болон ЕБС-ийн эцэг эх асран хамгаалагчид нарт Гэр бүлийн харилцаа, гэр бүлийн үнэ цэнэ ,стресс сэдвээр Заамар сумын сум дундын цагдаагийн хэлтсийн гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх мэргэжилтэн цагдаагийн ахмад Б.Бямбацэцэг 2023.12.04-ний өдөр сургалт зохион байгуулав.

Монгол Улсын УИХ-ын даргын ивээл дор зохион байгуулагдсан шатар сонирхогчдын сумын аварга шалгаруулах шатрын тэмцээнд 1-р байрыг Д.Баярхүү,2-р байрыг Э.Рэнцэнболд 1-р байрыг Б.Долгор нар эзлэж , өргөмжлөл, мөнгөн шагналаар шагнаж урамшуулав.

ӨНДӨРШИРЭЭТ СУМЫН ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН 11-Р САРЫН МЭДЭЭ 1. Сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн ээлжит нэгдүгээр хуралдаан 2023 оны 11 сарын 17-ний өдөр 61.9 хувийн ирцтэй хуралдаж дараах асуудлыг хэлэлцэв. 1.Сумын засаг даргын 2020 - 2024 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дүгнэх тухай 2.Сумын хөгжлийн 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт 3. Сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын тогтоол, шийдвэрийн хэрэгжилт 4. Сумын боловсон хүчний бодлогын төслийг хэлэлцэх тухай 5 Сумын түүхт 100 жилийн ойн бэлтгэл хангах ажлын хэсэг байгуулж, төлөвлөгөө батлах тухай 6. Хоршоо хөгжүүлэх сангийн зээл сонгон шалгаруулах, хяналтын зөвлөлийг шинэчлэн батлах тухай 2.Сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаас Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгийн эх үүсвэрээр хийгдэж байгаа уурын зуухны гадна фасадыг засварлаж өвс тэжээлийн фонд болгох ажлын явцад сумын иргэдийн хурлын дарга Ц.Сампилноров , төлөлөөгч С.Наранхүү, Б.Энхсайхан, Б.Баасанбат нар хяналт тавьж ажиллаа. МЭДЭЭ БИЧСЭН :ИТХ-ЫН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА Б.ОТГОНЦЭЦЭГ

Сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ээлжит тавугаар хуралдааныг 2023 оны 10 сарын 27-ны өдрийн “Пүрэв гаригт” 10 -00 цагаас Соёлын төвийн хуралдаж дараах асуудлыг хэлэлцэв. 1. Сумын хөгжлийн 2023 оны төлөвлөгөөний хэрэгжилт 2. Сумын засаг даргын 2020 - 2024 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дүгнэх тухай 3 . Сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын тогтоол шийдвэрийн хэрэгжилт 4. Сумын боловсон хүчний бодлого төслийг хэлэлцэх тухай 5. Сумын түүхт 100 жилийн ойн бэлтгэл хангах ажлын хэсэг байгуулж, төлөвлөгөө батлах тухай 6. Хоршоо хөгжүүлэх сангийн зээл сонгон шалгаруулах, хяналтын зөвлөлийг шинэчлэн батлах тухай асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэж нийт 6 тогтоол батлан гаргав.

УИХ-ын нэр бүхий 21 гишүүн Газрын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг /2023.06.20/ санаачлан боловсруулж, өргөн барьсан билээ. Энэхүү хуулийн төслийг Улсын Их Хурлын 2023 оны Намрын ээлжит чуулганаар хэлэлцэн батлахаар төлөвлөж байгаа юм. Уг хуулийн төслийг хэлэлцэн батлахаас өмнө холбогдох төлөөллүүдийг оролцуулан ШХА-ийн “Нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын инстиутуцийн чадавхыг бэхжүүлэх” төслийн санхүүжилтээр бүсчилсэн хэлэлцүүлгүүд хийгдсэн. Энэ удаад /2023.10.25/ эрдэмтэн судлаачид, иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөллүүд оролцсон хэлэлцүүлгийг зохион байгуулах үеэр Төв аймгийн Өндөрширээт сумын Бэлчээр ашиглагчдын холбооны тэргүүн, “Ширээт хөгжил” хоршооны дарга Ц.Оюунтай ярилцсанаа хүргэж байна. -Газрын тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөд бэлчээрийн асуудлыг тусгайлан оруулж ирж байна. Энэ талаарх таны бодол? -Газрын тухай хуулинд бэлчээрийн тухай асуудлыг оруулна гэдэг бол маш зөв асуудал. Ингэхдээ малчдыг хэсэг бүлгийн зохион байгуулалтад орсон нөхцөлд ашиглах гэрээгээр зохицуулагдана гэж байгаа нь бидний хувьд одоо хийгдэж яваа ажил. Гэтэл хулийн нарийн зүйл заалт нь байхгүй учраас орон нутагт хэрэгжих боломж нь тааруу байгаа нь үнэн. Орон нутагт Сумын Засаг дарга, Тамгын газартайгаа гэрээ хийж, менежментийн төлөвлөгөө боловсруулаад ажлаа хийж эхэллээ гэхэд Засаг дарга захирамжаар батлагддаг. Гэвч уг төлөвлөгөөнд хэн хяналт тавиад, хэн бэлчээрийг өнжөөн сэлгэх ажлыг хийгээд, хэн эсэргүүцээд алдаа дутагдал гаргаад байгаа юм гэдэг дээр хариуцлага хүлээх тогтолцоо нь байдаггүй. Орон нутагт хийж байгаа гэрээ бол одоогийн нөхцөлд зүгээр л цаас гэсэн үг. Орон нутгийн мэргэжилтнүүдийг чадавхжуулах хэрэгтэй. Гэтэл орон нутагт мэргэжлийн боловсон хүчин байхгүй учраас энэ төлөвлөгөө биелэгдэх боломж нь хоцрогдоод яваад байгаа юм. Газрын даамлын жилийн мониторинг судалгаан дээр үндэслээд бэлчээрийн менежментийн төлөвлөгөөг жинхэнэ утгаар нь багийн иргэдийн нийтийн хурлаар хэлэлцэх ёстой. Гэтэл магадгүй зарим багийн Засаг дарга нь энэ ажлыг үл тоож, хэлэлцдэггүй, газрын даамал нь ч гаргасан төлөвлөгөөгөө хэрэгтэй шүү гэж хамгаалж чадахгүй байх тохиолдол байдаг. Тэгэхээр л энэ бэлчээр хамгаалах ажил маань хий дэмий цаас болоод өнгөрөөд байгаа юм. -Энэ хуулийн нэмэлт өөрчлөлт хэлэлцэгдэж батлагдсанаар ямар боломж бий болно гэж харж байна? -Боломж бол үнэхээр их харагдаж байна. Малчдын хэсэг бүлэг гэхээр л ах дүү хэдэн хүмүүс нийлээд өвөлжөөгөө эзэмшээд газраа хувьчлаад авах гэж байгаа юм шиг хараад байна. Гэтэл үгүй шүү дээ. Хэн нэг нь нүүдлийн МАА-н уламжлалт өвөлжөө, хаваржаагаа хамгаалах, бэлчээрээ сэргээх, даацад нь тохирсон малтай байх нь малчин бидний чин сэтгэлээсээ хүсч байгаа зүйл. Гэтэл энийгээ мөрдөх хууль байхгүй. Ямар нэгэн барих барьц байхгүй. Зүгээр л Газрын тухай хуулиар л хэсэг бүлгийн зохион байгуулалтад орсон нөхцөлд Засаг даргатайгаа ашиглах гэрээгээ хийж болно л гэж заасан. Засаг дарга хариуцлага тооцоод болохгүй байвал яах юм гэсэн хуулийн заалт байдаггүй. -Газрын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт орж, хууль хэрэгжиж эхэлсэнээр бэлчээр сайжирч малчид малынхаа тоо толгойг эдийн засагтайгаа холбоод өгнө гэж байгаа. Бэлчээртээ тохирсон малтай болоход хэдий хугацааг зарцуулах бол. Таны бодлоор? -Нэг малаас гарч байгаа түүхий эдийн үнэ хэдий чинээ өндөр байна, эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж гадаад дотоодын зах зээл дээр гаргаж чадна. Тэр хэмжээгээр малын тоо толгой буурах магадлал өндөр байна. Нэг гэрээ хийчихээд шууд малынхаа тоог бууруулж, даацанд нь тохируулна гэдэг өрөөсгөл ойлголт. Гэтэл цаана нь тэр даацдаа тохируулж, борлуулах гээд байгаа малын бүтээгдэхүүнүүдийг хэн тэгж үнэтэй авах юм. Үнэтэй авдаг байх юм бол малчин бид хүнээр заалгахгүй, гэрээ хийгээд байх ч шаардлага байхгүй. Бэлчээр гэж зовохын ч шаардлага байхгүй. Чанар стандартад тохирсон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж чадвал тэр хүн тэр байгаль дэлхийдээ ээлтэй байж, бэлчээр усаа хамгаалж чадна. Учир нь стандартад тохирсон малын гаралтай бүтээгдэхүүн нийлүүлэхийн тулд малчин хүн малынхаа аманд орох бүхнийг бодож төлөвлөнө. Тэгээд хэн нэгэнтэй хурцалдах биш, малын чанараа сайжруулаад би тийм хэмжээний килограммтай мал өсгөж, үржүүлж чадна, миний амьжиргаа ингэж сайжирна гэдэг зарчмаар л хүссэн үр дүндээ хүрнэ. -Хуулийн төслийн хэлэцүүлгийн үеэр малчдын эдийн засагтай холбож хариуцлага тооцно гэж яригдаж байгаа. Хариуцлага мэдээж байх ёстой. Гэхдээ эерэг үр дүн их өгөх эдийн засгийн өгөөж, боломжуудыг нэмэгдүүлж чадвал малчид илүү хурдан ажил хэрэг болгоод явах юм болов уу гэж бодож байна? -Эдийн засагтай нь холбоно гэж байгаа боловч яг тэгнэ, ингэнэ гэсэн тодорхой юм одоогоор яригдаагүй байгаа ч төр асуудлыг шийдэх гээд явж байна. Миний бодлоор малын гаралтай түүхий эдээр эцсийн бүтээгдэхүүн хийх үйлдвэрүүдийг санхүүжүүлж, үйлдвэрлэдэг болгоод авах хэрэгтэй гэж харагдаад байна. Өрх болгоныг үйлдвэрлэгч болгоно гэхээсээ илүү арьс шир, мах зэргийг боловсруулах томоохон үйлдвэрүүдийг хөрөнгө зарж барьчихаад харин нөгөө малчин өрхүүдээсээ чанартай бүтээгдэхүүн нийлүүлэхэд нь л чиглэсэн хөрөнгө оруулалт хийх хэрэгтэй. Тэгэхээр малчдын амьдралын үйл явц ч гэсэн тэр чиглэл рүү орно. Хэдий чинээ түргэн ажил хэрэг болгож, шуурхай шийдэж чадна тэр хэрээр энэ хууль үйлчилж малчид ч гэсэн бэлчээрийнхээ даацад тохирсон, ашиг шимт өндөртэй малтай байх боломж бүрдэнэ. -Эдийн засгийн хөшүүр хэрэгтэй ч хэн худалдаж авах юм гэлээ. Өнөөдрийн нөхцөлд монголчууд өдөр болгон арьс шир худалдаж авна гэж байхгүй учраас гадаад зах зээл зайлшгүй хэрэгтэй байна. Гэхдээ арьс шир, мах зэрэг малын гаралтай бүхий л бүтээгдхүүндээ нэмүү өртгийг шингээж, үр өгөөж, ашиг шим, цэвэр байгалийн гаралтай гэдэг талаас нь сайн сурталчилах ажлыг төрийн зүгээс нэгдсэн бодлогоор гадаад зах зээлд сурталчилах ёстой юм болов уу? -Тэгэлгүй яахав. Малчин бид ч тэгж боддог. Ер нь төрийн зүгээс монгол малын махны уураглаг чанар нь хүний биед байх ёстой хэмжээндээ байж чадаж байна уу, үгүй юу гэдгийг шинжилдэг, тэрийгээ баталгаажуулчихдаг. Бид тэр шаардлагын дагуу мал махаа бэлддэг байх нь чухал. Гэхдээ мэдээж монголынхоо уламжлалт арга барилаа гээгдүүлэхгүйгээр, бэлчээрийнхээ даацад тохирсон газартаа бэлчээртээ хэн сайн хөрөнгө оруулалт хийж чадна тэр хүн сайн, сайхан амьдарна гэдэг чухал зүйлийг л гаргаж ирэх хэрэгтэй. Ер нь шууд их хөрөнгө гаргах бодлогоос илүү хувь хүний тархинд хийх бодлого чухал болоод байна. Тэгэхээр хууль эрх зүйн талаас нь харахад ашигтай тал нь юу байна, яаж ажиллавал миний амьдрал сайжрах вэ гэдгийг малчид түлхүү анхаарч эхэлсэн. Тэр анхаарлын төвд байгаа дээр нь хуулийн бодлогоо чанаржуулаад, санхүү эдийн засагтай нь зөв холбоод том үйлдвэрүүдээ л яаралтай баримаар байна. -Монгол малчин хүн гэдэг нүүдлийнхээ өв соёлыг хадгалж, хамгаалж авч үлдэж байгаа чухал хүмүүс. Энэ утгаараа зөвхөн тухайн малчин хүний амьдрал гэхээсээ илүү монгол түмний бахархлыг тээж яваа гэж болно. Тэгэхээр энэ хоёр зүйлын хоорондын уялдаа холбоо нь Газрын тухай хуультай хэр нийцэж байгаа бол? -Өвөлжөө хаваржаа гэдэг утгаараа нүүдлийнхээ асуудлыг шийдэхэд нь төр оролцож бидэнд таатай амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлж өгч байна гэж малчин бид ойлгож байна. Тэгэхээр тэр нөхцлийг бүрдүүлэхэд яах ёстой юм гэдгийг төр хуулиар гаргаж ирнэ. Юуны өмнө бэлчээрийн МАА-н чанартай түүхий эдийг эцсийн бүтээгдэхүүн болгон үйлдвэрлэж, гадаад зах зээлд буюу дэлхийд гаргах хэрэгтэй. Уламжлалт бэлчээрийн МАА-н энэ түүхий эд ийм чанартай, сайн байдаг юм гэдгийг нь л гаргаж ирэх юм. Мэдээж хамгийн чухал нь стандарт. Эрдэмтэн судлаачид оролцсон хэлэлцүүлгийн үеэр стандарт буюу бэлчээрийн мал ямар байх ёстойг ярьж байна. Стандартыг нь албан ёсоор тогтоочих юм бол малчин бид түүнд нь тохирсон мал, мах, арьс шир, ноос ноолуураа бэлдэх гэж өөрийн малын аманд юу орж байгааг тооцоолно. Тухайлбал, өнөөдөр ямар ч ноолуур байсан бүгд нэг ижил үнээр үнэлэгддэг. Хялгастай, тоос шороотой, хогтой байсан ч нэг ижил үнэтэй байгаа учраас мал нь олон байвал илүү ашиг хүртэнэ гэсэн ойлголттой яваад байна. Чанарыг нэгт тавиад I, II дугаар зэрэг гээд гаргаад ирвэл I дүгээр зэргийн микронтой ноолуурыг би яаж гаргах ёстой юм. Яагаад энэ Доржийнх I дүгээр зэргийн ноолуур тушаачхав гэдгийг олж харна. Илүү таатай, эерэг өрсөлдөөн бий болно. Тэр ч утгаараа монголын ганц онцлог, жилийн дөрвөн улирлын туршид нүүдэлчин өв соёлоо тээж байгаа малчид бидний өв соёл, уламжлалыг алдагдуулахгүй хууль гаргаж өгөөд, тэр хүрээндээ хяналт тавиад, хариуцлага хүлээлгэчихдэг болох хэрэгтэй. Төр ч гэсэн хариуцлагагүй ажиллавал буруугаа хүлээдэг хуультай л болох хэрэгтэй байна.

ӨНДӨРШИРЭЭТ СУМЫН ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН 10-Р САРЫН МЭДЭЭ 2023.10.25 Байшинт 1.Архи тамхи мансууруулах бодис болон үе тэнгийн дээрэлхэлт, хүчирхийлэлд өртөхөөс сэргийлэх хамгаалах чиглэлээр цагдаа Баасансүрэн 2023.10.10-ны өдөр ЕБС-ийн 6-12-р ангийн 70 сурагчдад сургалт зохион байгуулав. 2. Цахим гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх сэдвээр сургалтыг Зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга Б.Отгонцэцэг 2023.10.10-ны өдөр ЕБС-ийн 6-12-р ангийн 70 сурагчдад сургалт зохион байгуулав. 3.Нэг зам нэг соёл самбарыг засмал зам дагуу багийн засаг дарга Б.Гунгаазаан байрлуулж ажтллав. 4. Ахмадын баяраар сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд ажиллаж байсан 2 ахмад настанд хүндэтгэл үзүүлэв. 5. Сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгчдөөс сумын шилжих үлдэглээр хэрэгжүүлж бйагаа Мэнгэтийн давааны засварын ажлын явцтай танилцав. 6.Сумын иргэдийн төлөөлөгч хурлаас Баянтуул 1-р багаас сонгогдсон хурлын төлөөлөгчид Баянтуул багт малын тоо толгойн албан татварыг эх үүсвэрээр хийгдсэн ажилд хяналт тавьж ажиллав. 7.Баянтуул 1-р багийн Төлөөлөгчдийн өдөр, багийн иргэдийн нийтийн хурлын нэгдсэн өдөрлөг 09.28-ны өдөр Байтын дэнжид зохион байгуулагдлаа. 8. Сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын ээлжит бус хоёрдугаар хуралдааныг 2023 оны 10 сарын 02-ны өдөр хуралдаж сумын 2024 онд өмчлүүлэх газрын байршил хэмжээг тогтоов. МЭДЭЭ БИЧСЭН : ИТХ-ЫН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА Б.ОТГОНЦЭЦЭГ

Уянга багийн засаг дарга Б.Гунгаазаан , Хайрхан багийн Засаг дарга М.Пүрэвдорж нар нэг зам нэг соёл самбарыг 10.17-ны өдөр сумын салдаг засмал замд байршуулав.